Μιλώντας ποιητικά

Μιλώντας ποιητικά

[η απόδοση στα Ελληνικά είναι δική μου, οπότε εδώ οι ενστάσεις, οι ντομάτες και λοιπά ζαρζαβατικά]

 (How to speak poetry – Leonard Cohen 1978, απο τη συλλογή Death of a Lady’s Man)

Πάρε τη λέξη πεταλούδα. Για να κάνεις χρήση αυτής της λέξης δέ χρειάζεται η φωνή σου να ζυγίζει λιγότερο απο ένα γραμμάριο ούτε να τη στολίσεις με μικρές σκονισμένες φτερούγες. Δέ χρειάζεται να επικαλεστείς ηλιόλουστες μέρες και λιβάδια μ’ ασφοδίλια. Δέ χρειάζεται να είσαι ερωτευμένος, ή να είσαι ερωτευμένος με τις πεταλούδες . Η λέξη πεταλούδα δέν είναι μια πραγματική πεταλούδα. Υπάρχει η λέξη κι υπάρχει και η πεταλούδα. Άν τα μπερδέψεις ‘τούτα τα δυό τότε ο κόσμος έχει δικαίωμα να σε κοροϊδέψει. Μή φουσκώνεις τη λέξη. Τί διατείνεσαι; Μήπως ότι αγαπάς τις πεταλούδες καλύτερα απο οποιονδήποτε άλλο ή ότι έχεις πλήρη γνώση της φύσης τους; Η λέξη πεταλούδα είναι απλά δεδομένα. Δέν αποτελεί ευκαιρία για αιθεροβασίες, πεταρίσματα, φιλίες με λουλούδια, για συμβολισμούς ομορφίας και ευθραυστίας, ή για μίμιση της πεταλούδας με οποιοδήποτε άλλο τρόπο. Μήν υποδύεσαι λέξεις. Ποτέ μήν υποδύεσαι λέξεις. Ποτέ μή προσπαθείς να αφήσεις το πάτωμα όταν μιλάς για πέταγμα. Ποτέ μή κλείνεις τα μάτια γέρνοντας το κεφάλι όταν μιλάς για θάνατο. Μή στηλώνεις τα πυρακτωμένα μάτια σου πάνω μου όταν μιλάς για έρωτα. Άν θές να με εντυπωσιάσεις όταν μιλάς για έρωτα, βάλ’το χέρι σου μέσ’τη τσέπη σου ή κάτω απ’ τη φούστα σου κι αγγίξου. Άν η φιλοδοξία σου κι η πείνα για χειροκρότημα σε σπρώξαν να μιλήσεις για έρωτα πρέπει να μάθεις πώς να το κάνεις δίχως να ντροπιάζεις τον εαυτό σου ή το αντικείμενο.

Τί έκφραση απαιτούν οι καιροί; Οι καιροί απαιτούν ουδεμία έκφραση. Έχουμε δεί φωτογραφίες χαροκαμένων μητέρων της Ασίας. Δέ μας ενδιαφέρει η οδύνη των πασπατευμένων γεννητικών σου οργάνων. Δέν υπάρχει τρόπος να αποδώσεις με το πρόσωπό σου τη φρίκη των καιρών. Μή το αποπειραθείς κάν. Θα προξενήσεις μόνο την περιφρόνηση αυτών που νιώθουν τούτα τα πράγματα σε βάθος. Έχουμε δεί στις ειδήσεις ανθρώπους στο έπακρο του πόνου και του ξεριζωμού. Όλοι ξέρουν ότι τρώς καλά κι ότι πληρώνεσαι κι όλας για να σταθείς δώ πάνω. Σε ακούν ανθρώποι που βίωσαν την καταστροφή. Γι’ αυτό μίλα σιγανά. Πές τις λέξεις, μετάδωσε τα δεδομένα, κάνε στη άκρη. Όλοι γνωρίζουν τον πόνο σου. Δέ μπορείς να στοιβάξεις όλα όσα γνωρίζεις για τον έρωτα σε κάθε ερωτική γραμμή που διαβάζεις στο κοινό σου. Κάνε στο πλαϊ και θα ξέρουν ότι ξέρεις γιατί ήδη το γνωρίζουν. Δέν έχεις τίποτα να τους μάθεις. Δέν είσαι πιό όμορφος απο εκείνους. Ούτε σοφότερος. Μήν τους υψώνεις τη φωνή. Μή χώνεσαι με το ζόρι. Είναι κάκιστο σέξ. Άν τους δείχνεις το περίγραμμα των γεννητικών σου οργάνων, τότε παρέδωσε αυτό που τάζεις. Και να θυμάσαι ότι κανείς δέ ζητά ακροβάτες στο κρεβάτι. Ποιά η ανάγκη μας; Εγγύτητα στο φυσικό άνδρα, εγγύτητα στη φυσική γυναίκα. Μή προσποιείσαι ότι είσαι κάποιος πολυαγαπημένος τραγουδιστής με τεράστιο αφοσιωμένο κοινό που έχει παρακολουθήσει τα σκαμπανεβάσματα της ζωής σου μέχρι σήμερα. Οι βόμβες, τα φλογοβόλα κι όλες οι βρωμιές κατέστρεψαν κι άλλα πολλά πέρα απ’ τα δέντρα και τα χωριά. Κατέστρεψαν επίσης και τη σκηνή. Τί νόμιζες; Οτι θα γλίτωνε το επάγγελμά σου απ τη γενική καταστροφή; Πάει η σκηνή. Πάνε οι προβολείς. Βρίσκεσαι ανάμεσα στους ανθρώπους. Γι αυτό να είσαι μετρημένος. Πές τις λέξεις, μετάδωσε τα δεδομένα, κάνε στην άκρη. Στάσου μονάχος. Στο δικό σου δωμάτιο. Άσε τις βιτρίνες.

Τούτο το τοπίο είναι εσωτερικό. Είναι έσω. Είναι ιδιωτικό. Σεβάσου την ιδιωτικότητα του υλικού. Αυτές οι γραμμές γράφτηκαν στη σιωπή. Όλο το θάρρος της παράστασης έγκειται στην εκφώνησή τους. Όλη η πειθαρχία της παράστασης έγκειται στο να μή τις παραβιάσεις. Άσε το ακροατήριο να νιώσει την αγάπη σου για την ιδιωτικότητα έστω κι άν ιδιωτικότητα δέν υφίσταται. Να είστε καλές πόρνες. Το ποίημα δέν είναι σλόγκαν. Δέ μπορεί να σε διαφημίσει. Δέ μπορεί να προωθήσει τη φήμη σου για ευαισθησία. Δέν είσαι επιβήτορας. Ούτε η μοιραία η γυναίκα. Όλες τούτες οι μπούρδες για γκάνγκστερ του έρωτα. Είστε σπουδαστές της πειθαρχίας. Μή προσποιείστε τις λέξεις. Οι λέξεις πεθαίνουν σάν τις προσποιείσαι, μαραζώνουν, και μας μένει μόνο η φιλοδοξία σου.

Πές τις λέξεις με την ίδια ακρίβεια που θα διάβαζες την απόδειξη απ’ το καθαριστήριο. Μή γίνεσαι συναισθηματικός για δαντελωτά μπλουζάκια. Μή σου σηκώνεται όταν λές κυλότα. Μή σε πιάνει τρέμουλο απ’ τη πετσέτα και μόνο. Δέ κάνει τα σεντόνια να σου προξενούν ονειροπαρμένες εκφράσεις στα μάτια. Δέν υπάρχει λόγος να κλάψεις στο μαντίλι. Οι κάλτσες σου δέν βρίσκονται εκεί για να σου θυμίζουν μακρυνά κι αλλόκοτα ταξίδια. Είναι απλά η μπουγάδα σου. Είναι μόνο τα ρούχα σου. Δέ τα έχεις για να κάνεις μπανιστίρι. Απλά φόρα τα.

Το ποίημα δέν είναι τίποτε άλλο παρά πληροφορίες. Είναι το Σύνταγμα της έσω χώρας. Άν δημηγορείς και το παραφουσκώνεις με ευγενικές προθέσεις τότε δέν είσαι καλύτερος απ’τους πολιτικούς που απεχθάνεσαι. Τότε δέν είσαι παρά κάποιος που κυματίζει μιά σημαία κάνοντας την πιό φτηνιάρικη έκκληση σ’ ένα είδος συναισθηματικού πατριωτισμού. Αναλογίσου τις λέξεις ώς επιστήμη, όχι ώς τέχνη. Είναι μια αναφορά. Μιλάς σε ένα συνέδριο του Ορειβατικού Συλλόγου του National Geographic Society. Αυτοί οι άνθρωποι γνωρίζουν όλους τους κινδύνους της ορειβασίας. Σε τιμούν θεωρώντας αυτό δεδομένο. Άν τους το τρίψεις στα μούτρα τότε προσβάλλεις τη φιλοξενία τους. Πές τους για το ύψος της βουνοκορφής, τον εξοπλισμό σου, με λεπτομερείς αναφορές στις επιφάνειες και το χρόνο που πήρε η αναρρίχηση. Μή προσπαθείς να προκαλέσεις δέος και επιδοκιμασίες απ'το ακροατήριό σου. Αν τα αξίζεις τότε δέ θα έρθουν απ τη δική σου εκτίμηση του γεγονότος, αλλά απ’τη δική τους. Θα είναι λόγω των στατιστικών στοιχείων, όχι λόγω του πώς τρέμει η φωνή σου ή του πώς κάνεις χειρονομίες στον αέρα. Θα είναι λόγω των δεδομένων και της ήρεμης οργάνωσης της παρουσίας σου.

Απόφευγε τις υπερβολές. Μή φοβάσαι να φανείς αδύναμος. Η κούραση δέν είναι ντροπή. Μιά χαρά φαίνεσαι κουρασμένος. Σά να μπορείς να συνεχίσεις για πάντα. Τώρα έλα στην αγκαλιά μου. Εσύ είσαι το ίνδαλμα της ομορφιάς μου.