The Unspoken Cost of Knowledge: How Academic Publishing Profits from Free Labor

When most people think of publishing, they imagine a writer being paid for their work, an editor polishing it, and a reader buying the final product. This transactional loop, however imperfect, makes a certain kind of economic sense.

Academic publishing, however, doesn’t follow this pattern. In fact, it inverts it.

In academic publishing, it is not the publishers that pay those who work to generate the content, it is the other way round. Then there are also the reviewers, experts in their particular fields, who are called upon to assess and review the content submitted by the authors before publication, a process that can take months with a lot of back and forth. They also work pro bono. Meanwhile, the publishers profit by charging either the readers through subscriptions or, more recently, the authors themselves through article processing charges (APCs). The result is a system where the people who create and validate knowledge are volunteering their time, while the organizations that distribute it turn a handsome profit.

This would be strange enough if it were a quirky side effect of bureaucracy. But it’s not. It’s the system. And it’s wildly profitable.

The Economics of an Asymmetry

Producing a peer-reviewed paper is not a trivial affair. Researchers spend months, sometimes years, gathering and analyzing data, refining arguments, and engaging with an ever-growing thicket of academic literature. When they’re finally ready to publish, they often face hefty charges just to make their work publicly available. Article processing charges commonly range from $1,600 to $4,000, with high-prestige journals charging much more. Nature, for instance, now charges over $12,000 for its Gold Open Access option.

Even when authors manage to publish without paying upfront, usually in subscription-based journals, universities and libraries still foot enormous bills to access that content. This is what makes the economic structure so peculiar: the costs are real, but they are rarely borne by the publishers. Independent studies estimate that the actual cost of processing and publishing a paper lies somewhere between $200 and $700. The rest? Pure profit.

And profit they do. Elsevier reported a 38% operating margin in 2023, a number that surpasses even tech giants like Apple or Alphabet. Springer Nature and Taylor & Francis reported margins in the 28% range and 35% range respectively. These are not the returns of a struggling industry. They are the hallmarks of a rentier model built on monopolizing access to knowledge.

To add insult to injury, authors often surrender copyright to their own work. That means they can’t freely share, reuse, or even publicly post their own findings, at least not in the final, published form, without explicit permission from the publisher. The content is no longer theirs. It belongs to the distributor.

Open Access: A Solution That Isn't

But what about Open Access journals? At first glance, Open Access seems like the fix we’ve all been waiting for: make all research freely available to everyone, no subscriptions, no gatekeeping. Knowledge for the many, not the few. And indeed, perhaps that was the intention, to remove paywalls and democratize access to scientific findings. But Open Access has not solved the problem. It has simply moved it.

Instead of charging readers or libraries to access research, publishers now charge authors to publish it. These are the aforementioned Article Processing Charges, often thousands of dollars per article, paid by researchers, their institutions, or more often, indirectly by the public through government-funded grants. So the cost hasn’t disappeared. It’s just been shifted upstream. The reader no longer pays, the writer does. And the writer’s wallet is frequently taxpayer-funded.

Meanwhile, the underlying business model remains intact. Publishers are still extracting massive profits, just from a different node in the chain. Worse, this system often introduces new barriers: now, if you want to publish in a prestigious journal, you don’t just need good ideas. You need funding. Researchers at underfunded institutions, in the Global South, or in fields with limited grant support, are once again priced out, not from reading the science, but from contributing to it.

The paywall hasn’t been demolished. It’s just been relocated.

The Oubliette

The academic publishing system persists because of an unspoken compromise between compliance and necessity. Academics know it’s exploitative, but early-career researchers are under immense pressure to publish in prestigious journals. For academics, especially early on in their careers, tenure, funding, credibility, it all hinges on where you publish, not just what you publish. 

So even when researchers are aware of the flaws, they cannot afford to not participate. It’s not apathy. It’s survival. Change, under these conditions, is not just difficult. It can be professionally dangerous.

On Academic Duty

Defenders of the system sometimes argue that writing and peer review are part of the  academic job, already paid for by salaries, grants, or public funding. Why not then consider peer review as a kind of civic duty? The problem is that this narrative overlooks the broader structure. First, academic salaries are modest, often significantly lower than those offered to individuals with comparable skills in industry. Most academics work on precarious contracts, with limited institutional support. Second, publicly funded research should be accessible to the public, not hidden behind paywalls that restrict its reach and impact. Third, tax money intended to support the advancement of science should not be diverted to enrich private publishing companies, but should instead be reinvested into further research and education. Fourth, the time and effort dedicated to peer reviewing and revising articles comes at the expense of teaching, mentoring, and conducting new research, core activities that universities and the public explicitly value. 

Peer review is essential labor. Without it, the entire edifice of scholarly communication collapses. And yet it is invisible in tenure files, promotion cases, and annual evaluations. It is uncredited, unremunerated, and often thankless.

There are broader implications, too. High APCs and subscription costs deepen the divide between wealthy institutions and the rest of the world. Researchers in lower-income countries, or even underfunded departments, simply can’t afford to participate in this system, either as authors or readers. The result is a kind of epistemic inequality: knowledge flows downhill, access is tiered, and entire regions are locked out of the global scientific conversation.

Reform and Solutions

Given these inequities, it is clear that reform is needed. One promising model is exemplified by platforms like the Open Journal of Astrophysics, which uses the arXiv preprint server as its submission system. Here, articles are submitted openly and peer reviewers are assigned to evaluate the work transparently. This system minimizes costs, maximizes accessibility, and keeps ownership with the researchers. This model could be expanded. Universities and consortia could collaborate to host decentralized, nonprofit journals. These would restore control to the scholarly community and reduce dependence on commercial platforms.

Alternatively, the publishing industry could introduce a model where both authors and reviewers are remunerated for their contributions. Reviewers could receive base compensation for their evaluations, with opportunities to earn higher rates for thorough, well-argued, and respectfully conducted reviews. Outstanding reviewers could be recognized through formal credentials and higher pay rates, encouraging a culture of constructive and diligent peer review. Authors could also be provided with modest stipends to offset the hidden costs of article preparation and revisions. Such a system would not only reward academic labor fairly but also improve the overall quality, rigor, and civility of scholarly communication.

Such reforms wouldn’t just create fairer conditions. They’d likely improve the quality, speed, and rigor of scholarly communication as a whole.

Reclaiming the Commons

Researchers themselves also have a role to play in driving change. Before achieving tenure, they can carefully balance the need to publish in high-impact journals with efforts to also submit work to reputable, low-cost open-access venues whenever possible. They can advocate for transparency in peer review and promote discussions about reform within their institutions. After achieving tenure, researchers are in a stronger position to challenge the status quo more openly: by prioritizing low-cost open-access journals, participating in or founding new publishing initiatives, mentoring young researchers about their publishing choices, and pressuring academic societies and funding agencies to support open science principles.

And for those outside academia: this affects you too. As taxpayers, your tax money funds most of this research. You have a right to access it. You have a right to ask why the products of public investment are being locked away for private profit. You can support open-access legislation, pressure politicians to pressure funding agencies and universities to rethink publishing priorities, and back projects that are trying to do things differently. Journalists, educators, and policymakers can help raise awareness of the inequities in academic publishing. Ultimately, by demanding that publicly funded research remain publicly accessible, we can all help shift the system toward one that serves science and society, rather than private profit.

Knowledge as a public good

Academic publishing has become a system where the creators of new knowledge must pay to give it away, while the public, who funded the creation of this new knowledge, must pay again to read it. The costs are high, the profits concentrated, and the labor largely invisible.

If we believe that knowledge is a public good and not a luxury commodity, then we need to work towards a system that reflects that belief. That means rewarding the work that sustains it, reducing barriers to entry, and making the outputs of scholarship freely available to all.

The current structure is outdated. The incentives are misaligned. But the alternatives are no longer hypothetical. They’re real, viable, and already in motion.

All that remains is the will to choose them.

References:
Cost of publication in Nature https://www.nature.com/nature/for-authors/publishing-options

How publishers profit from article charges: https://direct.mit.edu/qss/article-pdf/4/4/778/2339495/qss_a_00272.pdf

How bad is it and how did we get here? https://www.theguardian.com/science/2017/jun/27/profitable-business-scientific-publishing-bad-for-science

How academic publishers profit from the publish-or-perish culture

https://www.ft.com/content/575f72a8-4eb2-4538-87a8-7652d67d499e

Academic publishers reap huge profits as libraries go broke

https://www.cbc.ca/news/science/academic-publishers-reap-huge-profits-as-libraries-go-broke-1.3111535

The political economy of academic publishing: On the commodification of a public good

https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0253226

Elsevier parent company reports 10% rise in profit, to £3.2bn

https://www.researchprofessionalnews.com/rr-news-world-2025-2-elsevier-parent-company-reports-10-rise-in-profit-to-3-2bn

Taylor & Francis revenues up 4.3% in 'strong trading performance'

https://www.thebookseller.com/news/taylor--francis-revenues-up-43-in-strong-trading-performance

Τεχνητή Νοημοσύνη: Ψηφιακή Ουτοπία ή Δυστοπικός Εφιάλτης

«Τυπώνουν χωρίς ντροπή, με ελάχιστο κόστος, υλικό που μπορεί να αναστατώσει ευεπηρέαστους νέους, ενώ ένας αληθινός συγγραφέας πεθαίνει από την πείνα. Θεραπεύστε την πανούκλα που καταλύει τους νόμους της ευπρέπειας και συγκρατήστε τους τυπογράφους. Επιμένουν στις αρρωστημένες τους διαστροφές, στοιχειοθετώντας τον Τίβουλλο, ενώ ένα νεαρό κορίτσι διαβάζει Οβίδιο και μαθαίνει την αμαρτία. [...] Η γραφή, που μας φέρνει χρυσάφι, πρέπει να τιμάται και να θεωρείται ευγενέστερη από κάθε αγαθό, εκτός κι αν έχει εξευτελιστεί στον οίκο ανοχής των πιεστηρίων.»

Έτσι έγραφε ο Ιταλός βενεδικτίνος μοναχός Filippo de Strata σε επιστολή του προς τον Δόγη της Βενετίας το 1490, διαμαρτυρόμενος για την εισαγωγή της τυπογραφίας στην πόλη.

Στην πορεία της Ιστορίας, κάθε κύμα τεχνολογικής καινοτομίας αντιμετωπίστηκε με μίγμα περιέργειας και φόβου. Πάρτε για παράδειγμα την ανακάλυψη του ηλεκτρισμού· αρχικά θεωρήθηκε ένα ευχάριστο παιχνίδι, με δημόσιες επιδείξεις που κυμαίνονταν από την ήπια ψυχαγωγία της ηλεκτρικής γραφίδας του Τόμας Έντισον μέχρι το μακάβριο θέαμα της ηλεκτροπληξίας ζώων. Ο ηλεκτρισμός άρχισε να θεωρείται και ως πιθανός κίνδυνος για τη δημόσια υγεία. Με το πέρασμα των δεκαετιών, οι φόβοι υποχώρησαν, καθώς η βαθιά χρησιμότητά του έγινε φανερή ακόμη και στους πλέον σκεπτικιστές, εγκαθιστώντας τον ως το θεμέλιο της σύγχρονης κοινωνίας.

 Η εικόνα είναι σχέδιο του 1889 κατά του ηλεκτρισμού και τιτλοφορείται "Ο Αδέσμευτος Δαίμων" ("The Unrestrained Demon").

Ένα άλλο παράδειγμα: οι Λουδίτες, μια ομάδα εργατών υφαντουργίας στην Αγγλία του 19ου αιώνα, που κατέστρεφαν αργαλειούς σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την απώλεια θέσεων εργασίας και δεν δίσταζαν να προσφύγουν στη βία.

Αυτά τα ιστορικά περιστατικά αντικατοπτρίζουν μια διαρκή αγωνία: την ανησυχία που συνοδεύει τις νέες τεχνολογίες και τον φόβο ότι οι ανθρώπινες δεξιότητες θα καταστούν παρωχημένες. Παρόμοιες ανησυχίες εκφράζονται σήμερα απέναντι στην τεχνητή νοημοσύνη (AI).

Η AI βρίσκεται ανάμεσά μας εδώ και δεκαετίες, έχοντας σημειώσει σημαντική πρόοδο από την εποχή των συστημάτων βασισμένων σε κανόνες (rules-based systems), στη δεκαετία του '60. Μόνο όμως τα τελευταία χρόνια καταγράφηκε μια σημαντική καμπή, χάρη στον συνδυασμό των Μεγάλων Γλωσσικών Μοντέλων (LLMs) — που αποτελούν παραδείγματα διαδικασιών Βαθιάς Μάθησης (Deep Learning) — και των τεράστιων συνόλων δεδομένων (Big Data) με τα οποία εκπαιδεύονται. Παρότι η Τεχνητή Γενική Νοημοσύνη (AGI), που θεωρείται από πολλούς το Άγιο Δισκοπότηρο της έρευνας AI, παραμένει προς το παρόν άπιαστο όνειρο, η «στενή» AI ήδη ξεπερνά τους ανθρώπους σε πληθώρα εξειδικευμένων εργασιών.

Τι κάνουμε λοιπόν μπροστά στην αδυσώπητη προέλαση της AI; Να σταυρώσουμε τα δάχτυλα και να ελπίσουμε στο καλύτερο, σαν σύγχρονες Πολυάννες; Ή να γίνουμε νεολουδίτες, γκρεμίζοντας κάθε ψηφιακό δημιούργημα της AI που εμφανίζεται μπροστά μας;

Η απάντηση είναι: τίποτε από τα δύο. Καταρχάς, είμαστε ακόμη στα πρώτα βήματα. Η τεχνολογία βρίσκεται σε νηπιακό στάδιο. Ναι, έχει ήδη αποδείξει ότι μπορεί να προσφέρει χρήσιμη βοήθεια σε διάφορους τομείς, αλλά κάνει λάθη, παραληρεί και δεν είναι ιδιαίτερα δημιουργική αν δεν καθοδηγείται προσεκτικά από έμπειρο χρήστη.

Ένας πράκτορας AI μπορεί να δώσει φαινομενικά διορατικές απαντήσεις σε ερωτήματα εξειδικευμένων θεμάτων, εκεί όπου ένας μέσος χρήστης, χωρίς ειδικές γνώσεις, θα αδυνατούσε. Ειδικοί σε συγκεκριμένα αντικείμενα — προγραμματιστές, μηχανικοί, καλλιτέχνες, επιστήμονες κ.ά. — διαθέτουν την απαραίτητη κατάρτιση ώστε να θέσουν πολύπλοκα τεχνικά ερωτήματα χρησιμοποιώντας εξειδικευμένη ορολογία και είναι σε θέση να κατανοήσουν τις ειδικές, συμφραζόμενες απαντήσεις της AI. Αυτοί οι έμπειροι χρήστες μπορούν επίσης να εντοπίζουν προβλήματα και αδυναμίες στις απαντήσεις και να τις βελτιώνουν μέσα από διαδοχικά ερωτήματα — κάτι που ο μέσος χρήστης δεν είναι σε θέση να κάνει λόγω έλλειψης εξειδίκευσης.

Σε πρακτικό επίπεδο, ένας εξειδικευμένος χρήστης μπορεί επομένως να χρησιμοποιήσει τα σημερινά συστήματα AI ως ημι-ειδικευμένους συνεργάτες και να επιτύχει σταδιακές βελτιώσεις, ζητώντας επιπλέον βοήθεια όπου χρειάζεται. Μόνο οι ειδικοί, που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στην καλλιέργεια των δεξιοτήτων τους, διαθέτουν την τεχνογνωσία να ωθήσουν αυτή την τεχνολογία στα άκρα — πέρα από τις δυνατότητες ενός απλού χρήστη.

Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι κάποιος συνθέτει μουσική επαγγελματικά και έχει στη διάθεσή του έναν πράκτορα AI που μπορεί να βοηθήσει στη σύνθεση. Θα μπορούσε να του ζητήσει να δημιουργήσει ένα πρότυπο θέματος που, αν και δεν έχει ακόμα πλήρως αποκρυσταλλωθεί στο μυαλό του, γνωρίζει πως πρέπει να είναι σε Ντο ελάσσονα και να θυμίζει μπαρόκ έργα του Τέλεμαν και του Περγκολέζι. Υποθέτει ότι ο ήχος που έχει στο μυαλό του μοιάζει κατά 80% με Τέλεμαν και 20% με Περγκολέζι. Ίσως υπάρχει και μια πινελιά Κορέλλι, αλλά δεν είναι σίγουρος. Ξέρει ακριβώς ποια όργανα θέλει να χρησιμοποιήσει, γνωρίζει την αρμονία κ.λπ., και μεταβιβάζει αυτές τις πληροφορίες στην AI ζητώντας της να δημιουργήσει ένα δοκιμαστικό θέμα.

Ίσως να μην του αρέσει το αποτέλεσμα. Ζητάει παραλλαγές μέχρι να βρει κάτι που πλησιάζει αυτό που είχε στο μυαλό του ή κάτι που τον εμπνέει. Έπειτα ζητά από την AI να περάσει τις νότες στο πεντάγραμμο, να εκτυπώσει την παρτιτούρα, ώστε να κάνει τις τελικές ρυθμίσεις ο ίδιος. Σκανάρει το τροποποιημένο έργο και το στέλνει ξανά στην AI για να του βελτιώσει το τέμπο ή να αλλάξει την ταχύτητα κάποιων φράσεων, μέχρι το αποτέλεσμα να τον ικανοποιεί και να πλησιάζει την αρχική του έμπνευση. Συνοπτικά, αυτή η συνεργασία με την AI απλουστεύει σημαντικά τη δουλειά του συνθέτη, ενώ εκείνος παραμένει ο δημιουργικός διευθυντής της όλης διαδικασίας.

Είναι αυτό ανάρμοστο; Σκεφτείτε τον Hans Zimmer, τον διάσημο συνθέτη κινηματογραφικής μουσικής, ο οποίος έχει τη δυνατότητα να προσλαμβάνει πλήθος άλλων συνθετών, ενορχηστρωτών και ηχοληπτών για να τον βοηθούν στη σύνθεση και διαμόρφωση της μουσικής του για ταινίες. Η χρήση της AI θα μπορούσε να επιτρέψει σε συνθέτες με περιορισμένο προϋπολογισμό και μικρότερη αναγνωρισιμότητα να κάνουν κάτι παρόμοιο – και ίσως να γίνουν περισσότερο ανταγωνιστικοί, με τη μουσική τους να προσεγγίζει ευκολότερα νέο κοινό.

Όλα αυτά οδηγούν σε μια δημοκρατικοποίηση της δημιουργικής διαδικασίας και σε έναν πληθωρισμό δημιουργικότητας που θα έχει μακροπρόθεσμο αντίκτυπο σε κάθε επαγγελματικό τομέα. Για να κατανοήσουμε τι μπορεί να σημαίνει αυτό στην πράξη, ας επιστρέψουμε στο υποθετικό μας σενάριο στον χώρο της μουσικής. Η προσφορά και ο ανταγωνισμός θα αυξηθούν σημαντικά, με βασική διαφορά ότι το πεδίο του ανταγωνισμού θα είναι πιο ισότιμο – με μικρότερους συνθέτες να έχουν πλέον τη δυνατότητα να ανταγωνίζονται τους πιο καταξιωμένους. Η παραγωγή θα αυξηθεί εκθετικά, καθιστώντας πολύ πιο δύσκολη την οικοδόμηση και διατήρηση μακροπρόθεσμης φήμης. Σε μια θάλασσα μέτριων συνθέσεων, ο καθοριστικός παράγοντας θα είναι, αναπόφευκτα, η μοναδικά προσωπική σφραγίδα που αφήνει ο δημιουργός στη μουσική του.

Τίποτε από αυτά δεν επαρκεί για να συμπεράνουμε ότι λιγότεροι άνθρωποι θα θεωρούν τη μουσική βιώσιμη επαγγελματική επιλογή· σίγουρα όμως θα αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο οι μουσικοί χτίζουν καριέρα. Είναι επίσης απίθανο οι άνθρωποι να πάψουν ξαφνικά να θέλουν να μάθουν μουσικά όργανα – μια απαιτητική διαδικασία που δεν εξαφανίστηκε ούτε όταν εμφανίστηκαν τα συνθεσάιζερ ή η ηλεκτρονική μουσική. Ίσα-ίσα, μπορεί να υπάρξει αυξημένο ενδιαφέρον για ζωντανές εκδηλώσεις, όπως συναυλίες και ρεσιτάλ.

Ας πάρουμε για παράδειγμα τη ζωγραφική και τη φωτογραφία. Η φωτογραφία δεν κατέστρεψε τη ζωγραφική· την ανανέωσε. Επαναπροσδιόρισε το νόημα της τέχνης της ζωγραφικής και, ως μπόνους, δημιούργησε έναν νέο κλάδο: την καλλιτεχνική φωτογραφία και τα συναφή επαγγέλματα. Όταν η πιστή αναπαράσταση υποχώρησε μπροστά στην αδιαμφισβήτητη υπεροχή της ακρίβειας του φωτογραφικού φακού στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα, ο δημιουργός απελευθερώθηκε από τη ρεαλιστική προσήλωση και γεννήθηκε η μοντέρνα τέχνη. Μια νέα γενιά ρηξικέλευθων καλλιτεχνών βγήκε στο προσκήνιο: Πικάσο, Νταλί, Μονέ, Μανέ, Καντίνσκι, Βαν Γκογκ και πολλοί άλλοι καβάλησαν αυτό το νέο κύμα.

Δεν υπάρχει αρκετός χώρος εδώ για να αναλύσουμε τα πολύ σημαντικά κοινωνικά επακόλουθα που είχαν αυτές οι εξελίξεις – αυτό είναι έργο που αρμόζει καλύτερα στους ιστορικούς. Το συμπέρασμα όμως είναι ότι θα ήταν τουλάχιστον παραπλανητικό να επιμείνει κανείς ότι η φωτογραφία κατέστρεψε τη ζωγραφική. Και για έναν πρόσθετο λόγο: οι ρεαλιστικές αναπαραστάσεις εξακολουθούν να αποτελούν ενεργό κλάδο της ζωγραφικής μέχρι και σήμερα.

Στον σύγχρονο κόσμο, όσοι βιοπορίζονται αποκλειστικά από τη δημιουργική ζωγραφική έχουν σαφώς ευκολότερη πρόσβαση στην αγορά σε σχέση με τους προκατόχους τους στον 18ο και 19ο αιώνα, οι οποίοι δύσκολα προχωρούσαν χωρίς την υποστήριξη πλούσιων χορηγών. Φυσικά, αυτό οφείλεται σε θεμελιώδεις βελτιώσεις των κοινωνικών συνθηκών – αλλά και αυτές επηρεάστηκαν σημαντικά από τις ιστορικές εξελίξεις που αναφέρθηκαν. Είναι δύσκολο να ξεμπλέξει κανείς με ακρίβεια πώς τροφοδότησε η μία τάση την άλλη. Η κοινωνία φυσώντας και ξεφυσώντας, έριξε τις πόρτες και αντικατέστησε ένα ξεπερασμένο οικοδόμημα με ένα πιο σύνθετο.

Στις αριθμητικές επιστήμες, η αριθμομηχανή τσέπης – και αργότερα ο υπολογιστής – δεν εξάλειψαν την ανάγκη εκμάθησης της άλγεβρας. Επιτάχυναν τη δυνατότητα εκτέλεσης πολύπλοκων υπολογισμών σε εντυπωσιακό βαθμό, αλλά δεν κατέστησαν τη μάθηση των υποκείμενων μαθηματικών κανόνων και μεθόδων άχρηστη. Εξακολουθούμε να διδάσκουμε αυτούς τους κανόνες από το δημοτικό σχολείο μέχρι το πανεπιστήμιο.

Εκεί που αυτές οι τεχνολογικές εξελίξεις έκαναν σαφή διαφορά, είναι στην αναγνώριση ότι διαθέτουμε πλέον καλύτερους μηχανισμούς για να ελέγξουμε την ακρίβεια των αποτελεσμάτων μας και να ελαχιστοποιήσουμε τα σφάλματα – και αυτούς χρησιμοποιούμε. Κανένας ερευνητής σήμερα δεν θα απαιτούσε από τον διδακτορικό του φοιτητή να εκτελέσει όλους τους υπολογισμούς στο χέρι, καθώς είναι πολύ πιο πιθανό να παρεισφρήσουν μικρά σφάλματα που μπορεί να κοστίσουν σε χρόνο και απογοήτευση. Εκείνο που ενδιαφέρει τους ερευνητές είναι η ορθή επιστημονική ανάλυση των μετρήσεών τους.

Σε κάθε περίπτωση, η περαιτέρω ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης είναι τόσο κρίσιμης σημασίας, ώστε πλέον συνιστά στρατηγική αναγκαιότητα για κάθε χώρα. Οποιαδήποτε συζήτηση περί επιπτώσεων και περιορισμών οφείλει να ξεκινά από αυτό το δεδομένο. Υπάρχουν πράγματι σοβαρά προβλήματα και προκλήσεις, αλλά είναι δυνητικά επιλύσιμα, είτε με την προσαρμογή των υφιστάμενων κοινωνικοοικονομικών μοντέλων είτε με την υιοθέτηση καινοτόμων λύσεων – όπως έχει συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν. Καθώς οι κοινωνίες εξοικειώνονται σταδιακά με τις αλλαγές αυτές, είναι σε καλύτερη θέση να απορροφούν πολιτισμικά σοκ και να αναδιοργανώνονται γύρω από νέα σημεία ισορροπίας.

Ίσως οι μεγαλύτερες προκλήσεις που θα φέρει η AI να είναι διαφορετικής φύσεως. Για παράδειγμα: πώς θα αποτρέψουμε έναν αγώνα προς τον πάτο στον τομέα των αυτόνομων έξυπνων όπλων; Πώς μπορούμε να ευθυγραμμίσουμε ηθικά τους στόχους μιας γενικευμένης AI με τους ανθρώπινους στόχους; Η AI έχει σχεδιαστεί για να βρίσκει μοναδικές λύσεις σε πολύ συγκεκριμένα προβλήματα – και οι λύσεις αυτές δεν είναι πάντα εκείνες που θα ελπίζαμε. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν καλείται να λάβει πολύπλοκες ηθικές αποφάσεις.

Ας εξετάσουμε τώρα τι μπορεί να προσφέρει η AI στη διδασκαλία και την έρευνα. Ναι, η AI θα μπορέσει τελικά να λύνει τις τυπικές σχολικές ασκήσεις και να εξηγεί λεπτομερώς όλα τα ενδιάμεσα βήματα. Δηλαδή, θα είναι ικανή να προσφέρει συγκεκριμένες λύσεις σε καλά διατυπωμένα ερωτήματα από ένα εύρος γνωστών τύπων προβλημάτων. Αυτό υποδηλώνει ότι το εκπαιδευτικό σύστημα θα χρειαστεί να προσαρμοστεί και να επικεντρωθεί λιγότερο στη μεθοδολογία και τη συλλογή πληροφοριών – πράγματα που μπορούν εύκολα να αυτοματοποιηθούν – και περισσότερο στην καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και των αναλυτικών δεξιοτήτων.

Στα όρια της επιστημονικής έρευνας, συχνά δεν έχουμε καν σαφώς διατυπωμένα ερωτήματα. Δεν γνωρίζουμε ούτε τι ακριβώς πρέπει να ρωτήσουμε, ούτε πώς να ερμηνεύσουμε τα αποτελέσματα αν τα δεδομένα είναι ανεπαρκή. Οι λύσεις είναι συχνά πολυδιάστατες και μη μοναδικές – και οι μέθοδοι της AI μπορούν να μας βοηθήσουν να περιηγηθούμε σε αυτό το πολύπλοκο παραμετρικό τοπίο.

Πολλοί γονείς και εκπαιδευτικοί έχουν εκφράσει ανησυχίες για την κατάσταση της μαθηματικής παιδείας, κυρίως στη Δύση, σε σύγκριση με προηγούμενες δεκαετίες. Αυτές οι ανησυχίες συχνά διατυπώνονται με την άρρητη υπόθεση ότι όλα τα άλλα παραμένουν σταθερά (ceteris paribus) – κάτι που προφανώς δεν ισχύει. Οι δεξιότητες των μαθητών σε πολλούς άλλους τομείς, πολλοί εκ των οποίων δεν υπήρχαν καν πριν μερικές δεκαετίες, βρίσκονται σε εντελώς διαφορετικό επίπεδο όσον αφορά τη συλλογή και αξιοποίηση διαθέσιμων πληροφοριών. Ακόμα κι αν αποδεχτούμε ότι οι μαθητές σήμερα μπορεί να είναι πιο αδύναμοι στα μαθηματικά, το γεγονός παραμένει ότι οι ειδικές τους δεξιότητες το αντισταθμίζουν και με το παραπάνω.

Σαφώς, πρόκειται για ένα ζήτημα που πρέπει να μας απασχολεί — αλλά δεν είναι τόσο καταστροφικό όσο συχνά παρουσιάζεται. 

Συγκρίνετε, για παράδειγμα, το επίπεδο των φοιτητών στην υπολογιστική ανάλυση και τις αριθμητικές μεθόδους τη δεκαετία του ’70 με αυτά που μπορούν να επιτύχουν σήμερα. Καμία σύγκριση. Ο αριθμός των φοιτητών που επιλέγουν κλάδους STEM στα πανεπιστήμια παρουσιάζει σταθερή άνοδο, αν και τα ποσοστά εγκατάλειψης σπουδών, ιδίως στη Φυσική, παραμένουν υψηλά.

Πρέπει λοιπόν όλες οι ανησυχίες για την ανάπτυξη και χρήση της AI να απορριφθούν ως απλό κινδυνολογικό παραλήρημα; Φυσικά και όχι· κάτι τέτοιο θα ήταν αφελές και επικίνδυνο. Υπάρχουν πολλές εύλογες και βάσιμες ανησυχίες. Σε κοινωνικό επίπεδο, πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά πώς θα ρυθμιστεί η βιομηχανία της AI και να βρεθούν τρόποι ώστε οι επαγγελματίες να αποζημιώνονται όταν η δουλειά τους έχει χρησιμοποιηθεί για την εκπαίδευση μοντέλων AI. Πώς ακριβώς θα λειτουργήσει αυτό στην πράξη παραμένει ασαφές, αλλά καλό είναι να ξεκινήσει η σχετική συζήτηση από τώρα.

Αργά ή γρήγορα, κάθε τομέας και κάθε επάγγελμα θα επηρεαστεί. Το «Τοπίο των ανθρώπινων ικανοτήτων» του Moravec κατακλύζεται σταδιακά, χρόνο με τον χρόνο. Επαγγέλματα με υψηλό δημιουργικό φορτίο, τα οποία μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν ασφαλή τουλάχιστον για μερικές ακόμη δεκαετίες, έχουν ήδη αρχίσει να νιώθουν τις πρώτες πιτσιλιές. Σήμερα υπάρχουν AI copilots που μπορούν να βοηθήσουν στη συγγραφή κώδικα, και οι μηχανικοί λογισμικού τα δοκιμάζουν ήδη. Τα χρησιμοποιούν με ένα κράμα ενθουσιασμού και ανησυχίας.

Στο δικό μου επιστημονικό πεδίο, βασιζόμαστε όλο και περισσότερο στη μηχανική μάθηση (machine learning) για την ανίχνευση μοτίβων (pattern recognition) μέσα σε τεράστιες βάσεις δεδομένων. Τα δεδομένα είναι πάρα πολλά. Χωρίς τέτοια εργαλεία, θα χρειαζόμασταν δεκαετίες για να φέρουμε εις πέρας το ίδιο έργο.

Η αργή αλλά σταθερή πορεία της AI αναμένεται να επιφέρει βαθιές ανατροπές στον τρόπο λειτουργίας της κοινωνίας όπως την ξέρουμε – και υποψιάζομαι έντονα ότι θα καταστήσει αναπόφευκτη την εισαγωγή κάποιου είδους Καθολικού Βασικού Εισοδήματος (UBI).

Ο δρόμος είναι μακρύς.

[Δοκίμιο που έγραψα στα Αγγλικά το 2023, μεταφρασμένο στα Ελληνικά απο το ChatGPT4o (με μικρές παρεμβάσεις δικές μου)]

"Το τέλος της Φυσικής;"

Το ερώτημα αν «τελείωσε» η Φυσική έχει τεθεί πολλές φορές στην ιστορία. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δήλωση του Michelson (του γνωστού από το πείραμα Michelson-Morley) το 1894: “The more important fundamental laws and facts of physical science have all been discovered, and these are now so firmly established that the possibility of their ever being supplanted in consequence of new discoveries is exceedingly remote.” Λίγο αργότερα ήρθαν η θεωρία της σχετικότητας και η κβαντομηχανική και αναποδογύρισαν τα τραπέζια.

Τέτοιες δηλώσεις, νομίζω, συνήθως παραβλέπουν κάποια σημαντικά για μένα σημεία:

1) Την ύπαρξη των “αγνώστων αγνώστων”. Δεν ξέρουμε τι δεν ξέρουμε. Οι μεγαλύτερες ανατροπές προήλθαν από φαινόμενα που δεν είχαμε καν φανταστεί.

2) Τη φαντασία ως θεμελιώδες στοιχείο της επιστημονικής προόδου. Η επιστήμη δεν είναι μόνο παρατήρηση και μέτρηση, αλλά και ριζικές αλλαγές στον τρόπο που σκεφτόμαστε. Η θεωρία της σχετικότητας, για παράδειγμα, δεν προέκυψε από έλλειψη δεδομένων, αλλά από μια αλλαγή οπτικής.

3) Την τεχνολογική πρόοδο ως καταλύτη. Στην Αστρονομία, για παράδειγμα, η αντικατάσταση των φωτογραφικών πλακών από τα CCDs επέφερε μια μικρή επανάσταση. Πολλά πειράματα που σήμερα φαίνονται ανέφικτα, ίσως να είναι θέμα ρουτίνας σε λίγες δεκαετίες.

4) Την εξέλιξη της μεθοδολογίας. Η Φυσική δεν είναι βέβαια στατική ούτε απολύτως καθορισμένη. Η παραδοσιακή πειραματική προσέγγιση δεν εγκαταλείπεται, αλλά εμπλουτίζεται και συνεχώς μετασχηματίζεται. Πλέον βασιζόμαστε ολοένα και περισσότερο σε προηγμένα μαθηματικά και υπολογιστικά μοντέλα, υποστηριζόμενα από τεράστιες υπολογιστικές δυνατότητες. Νέοι ερευνητικοί τομείς αναδύονται, ανοίγοντας καινούριους δρόμους.

Ίσως πράγματι να διανύουμε μια περίοδο σχετικής νηνεμίας, όμως η ιστορία της Φυσικής δείχνει πως τέτοιες φάσεις δεν είναι συχνά παρά το προοίμιο απρόσμενων εξελίξεων. Εν πάση περιπτώσει, ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν μπορούμε να το αποκλείσουμε ελαφρά τη καρδία.

Και ακόμη κι αν κάποια όρια, όπως η κλίμακα Planck, φαίνονται θεμελιώδη και απροσπέλαστα, αυτό δεν σημαίνει ότι οι ανακαλύψεις σταματούν εκεί. 

Δεν είναι μόνο το «τι» μπορούμε να μετρήσουμε, αλλά και το πώς το εντάσσουμε σε νέους τρόπους σκέψης. Το ουσιώδες είναι να μπορούμε να διατυπώνουμε υποθέσεις που οδηγούν σε ελέγξιμες προβλέψεις. Όσο αυτό παραμένει εφικτό, δεν νομίζω ότι χρειάζεται να ανησυχούμε ιδιαίτερα για την κατάσταση της Φυσικής.

The Unraveling of American Leadership

The recent Oval Office dispute between President Donald Trump and Ukrainian President Volodymyr Zelenskyy was more than a diplomatic embarrassment. What was meant to be a strategic discussion on mineral trade and ceasefire negotiations with Russia unraveled into a televised confrontation. Trump accused Zelenskyy of ingratitude, while Vice President J.D. Vance questioned Ukraine’s appreciation for the Trump administration’s support. This moment laid bare a much deeper shift in American foreign policy, one that moves away from diplomacy and alliance-building in favor of nationalist posturing and transactional coercion.

For Trump’s supporters, this is not a failure but a correction. They see past U.S. foreign policy as an outdated system where America shouldered the burden of global stability while allies reaped the benefits. Their solution is to strip diplomacy down to its rawest form, where alliances are not based on trust or shared values but on immediate advantage. This mindset, however, fundamentally misreads how influence works. Power is not just about economic or military pressure. It is about credibility, reliability, and long-term engagement.

The post-World War II international order, carefully constructed and maintained by both Democratic and Republican administrations, was never an act of charity. NATO, trade agreements, and multilateral institutions were not handouts but mechanisms for sustaining U.S. influence. They allowed the U.S. to set the terms of global security, trade, and technological advancement. By withdrawing from these commitments, the U.S. is not reclaiming dominance but surrendering the very tools that have safeguarded its leadership for decades.

This retreat is driving the world toward a more fragmented and unstable order, where great powers assert control not through cooperation but through force. This is precisely what the U.S. sought to prevent after World War II, recognizing that global stability was best preserved when smaller nations had autonomy rather than being reduced to pawns in power struggles. As the U.S. weakens its alliances, Europe is already recalibrating, moving toward greater strategic independence and diversifying partnerships, including deeper economic ties with China.

The consequences extend far beyond military strategy. Global trade, technological innovation, and scientific collaboration all rely on strong international cooperation. Some of the most important breakthroughs in artificial intelligence, medicine, and space exploration have come from multinational efforts led by American institutions. By retreating into nationalist isolation, the U.S. risks cutting itself off from these networks and losing its competitive edge in the industries that will define the future.

Soft power, long one of America's greatest assets, is also suffering. The U.S. has maintained global leadership not just through strength but through the perception that it is a stable and principled force. If it is seen as unreliable, allies will make decisions based on self-preservation rather than shared values. Instead of being the uncontested leader of the free world, the U.S. will become just one of many competing powers.

Some argue that Trump’s approach is a necessary shift toward a more pragmatic, interest-driven foreign policy. But this is not strategic realism. Realpolitik, as practiced by Bismarck or Nixon, was about shrewdly balancing power, not impulsively discarding allies. The Trump administration’s approach is short-sighted and incoherent, driven more by spectacle than by strategy. It assumes that coercion will maintain U.S. dominance, but history suggests otherwise.

Thucydides’ Melian Dialogue serves as a warning. The Athenians, believing that raw power would secure their empire, crushed the small island of Melos, declaring that the strong do what they can and the weak suffer what they must. Their arrogance alienated allies, eroded trust, and ultimately hastened their downfall. America now risks repeating this mistake. By treating alliances as disposable and diplomacy as weakness, it is isolating itself at the very moment global competitors are expanding their influence.

Meanwhile, Europe faces an urgent dilemma. Can it maintain its democratic stability without its most powerful ally? The U.S. has historically served as a counterweight against rising authoritarianism, but with its retreat, Europe is being forced to take on a greater leadership role. So far, European leaders have reaffirmed their commitments to Ukraine and democracy, but without U.S. backing, this resolve may not hold indefinitely.

What is unfolding is not just a shift in policy but a fundamental reordering of America’s place in the world. The U.S. is not merely stepping back from leadership; it is actively dismantling the systems that sustained its influence. Nations do not decline solely due to external threats. They fall when they abandon their alliances, betray their values, and undermine their own foundations of power.

The real question is not whether Trump’s supporters will recognize the damage before it is too late. They will not. The real question is whether American institutions, at home and abroad, can endure the harm before it becomes irreversible. The world has already changed, and long-term strategic realignments are taking shape. Even if a future Democratic administration seeks to restore alliances, the trust that once anchored U.S. leadership has been compromised. America is no longer seen as a bastion of democracy or a reliable partner.

U.S. allies are adapting, focusing on building independent security frameworks and forging economic ties that reduce their dependence on Washington. Europe is already moving toward greater autonomy, while China and Russia will continue exploiting fractures in the Western alliance. The U.S.-led global order is giving way to a more fragmented, multipolar world where influence is no longer centered in Washington. Perhaps this shift was inevitable. The question is no longer whether America can reclaim its former role, but whether it can navigate a world that has already moved on.